W Otmuchowie w 1235r. istniał kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. W 1261r. po raz pierwszy wspomina się o kościele pod wezwaniem św. Mikołaja. W latach 1428-1430 na skutek najazdów Husytów i Mongołów kościół poważnie ucierpiał, a w 1435 roku został on rozebrany. W 1466r. zbudowano trzeci kościół, który w 1490 roku musiano zburzyć  z powodów konstrukcyjnych. Miasto ucierpiało z powodu najazdów Tatarów, Mongołów, wojen husyckich, napięć religijnych, zarazy oraz wojny 30-to letniej. Pod koniec XVII w. postanowiono wybudować nowy kościół.21.10.1691 biskup Franciszek Ludwik położył kamień węgielny pod obecny kościół. Do budowy kościoła zatrudniono: Jana Piotra Doblera architekta, mistrza budowlanego z Nysy, Jakuba Tozera z Insbruka, który był nadwornym budowniczym podmistrzem oraz cieślę Kasnera z Nysy. Biskup przekazał roboty kamieniarskie  do wykonania mistrzowi  Wencel Leder, który był mieszkańcem Otmuchowa.

Wygląd zewnętrzny:

   Imponująca z daleka widoczna fasada wsparta jest na dwóch wieżach, które mają po 47 metrów wysokości. Można rozpoznać trzy kondygnacje za każdym razem zakończone gzymsem. Widoczna jest również  struktura pionowa podkreślona dwoma pilastami, które kończą się pełnym, płaskim półkulistym łukiem. Na tym właśnie łuku znajduje się figura św. Mikołaja błogosławiącego miasto i okolice. Podobny łuk znajduje się ponad dolną kondygnacją, umieszczony nad  owalnym oknem, które znajduje się powyżej rozległego, głównego wejścia. Portal główny został obramowany dwoma korynckimi kolumnami przez Wencela Ledera. Nad tymi kolumnami umieszczono herb biskupa Franciszka Ludwika i kamienną płytę, na której wypisano fundatorów i budowniczych tego oto kościoła

Kaplica Jana Chrzciciela:

   Obok ambony znajduje się kaplica św. Jana Chrzciciela,  głównego patrona Katedry wrocławskiej. Wyrazista budowla z czarnego drewna powstała dzięki budowniczemu głównego ołtarza mistrza Jana Waimana z Elwangen. Obraz ołtarzowy pokazuje ścięcie patrona kaplicy, namalował to Michał Wilman. Ołtarz otoczony jest kolumnami i innymi szczegółami architektonicznymi. Na samej górze kaplicy grupa figur z białego alabastru obrazuje chrzest Pana Jezusa w Jordanie. Rzeźby na cokole mensy to św. Anna (ta mniejsza figura) i św. Elżbieta. Ołtarz zawiera relikwie świętych Konstancjusza i Libertusa.

Ambona i prezbiterium książęce:

Ambona i loża książęca prawdopodobnie wykonane są przez otmuchowskiego rzeźbiarza Jana Józefa Waisa. W segmentach schodów prowadzących w górę ambony umieszczono czterech ewangelistów. Na baldachimie stoi Zbawiciel trzymający w ręku kulę ziemską. Nieco dalej znajdują się czterej wielcy nauczyciele Kościoła zachodniego: biskup Ambroży, papież Grzegorz Wielki, św. Hieronim i biskup Augustyn. Nad nimi umieszczono napis: Qui habet aures audit (Kto ma uszy niech słucha).                               
Nieco w górze, na przeciwnej stronie widzimy prezbiterium książęce w formie loży dla biskupa. Przed tronem występuje ława dla orszaku odpowiednika dawniejszego zgromadzenia liturgicznego. Biskup wrocławski, który miał swoją siedzibę na zamku zatrzymując się w Otmuchowie brał udział w nabożeństwie. Był on jednocześnie księciem śląskim. Loża zwieńczona jest herbem biskupa Franciszka Ludwika budowniczego kościoła.

Ołtarz główny wykonany został przez Jana Wai(n)mana w 1701 roku. Mensa, czyli stół ołtarzowy dźwiga tabernakulum zbudowane po obu stronach z trzech małych, okrągłych i dwóch prostokątnych kolumienek podtrzymujących rzeźbiony baldachim. Na baldachimie spoczywa Baranek Boży oskrzydlony dwoma, dużymi aniołami będącymi w postawie uwielbienia. Dalszy plan tworzy retabulum w prostej formie a po obu bolach dwie kolumny z marmuru. Ponad gzymsem znajduje się łuk końcowy. W środku ołtarza umieszczony jest świetlisty wieniec z Chrystusowym znakiem I.H.S. Poniżej jest duży obraz ołtarzowy o wymiarach 4.25mx2.50m przedstawiający św. Mikołaja z Myry powracającego z podróży

Kolejna kaplicą w kościele jest kaplica Męki Pańskiej. Jest ona równoległa do kaplicy Marii Panny. Krzyż w kaplicy jako znak zbawienia otoczony jest symbolami i atrybutami ukrzyżowania Jezusa. Wielka liczba rzeźb obejmuje Krzyż jakby wieniec roślinnych pnączy. Aniołowie dźwigają narzędzia męki a z boku Zbawiciela cieknie krew, którą anioł zatrzymuje i przekazuje biednym duszom. Św. Magdalena zanurza swoje palce we Krwi Pańskiej , Matka Boża i św. Jan stoją (naturalnej wielkości) u krzyża. Artysta jest nieznany.

Kościół w 1935 roku otrzymał nowe organy. Posiadają one 3 manuale, 50 registrów i 2810 piszczałek długości od 1cm do 7 cm . Organy zbudowała firma Berszdorf z Nysy. Ponad organami znajduje się witraż ze św. Mikołajem a poniżej ze św. Cecylią. Nad ostatnim przęsłem sklepienia ponad emporą widnieje napis- dewiza św. Cecylii. Nad organami umieszony jest napis (dewiza Zakonu Jezuitów) Omnia ad majorem Dei Gloriam - Wszystko na największą chwałę Bożą.